4 DẠNG ĐẦU TƯ QUAN TRỌNG MÀ NHÀ ĐẦU TƯ MỚI CẦN NẮM RÕ

Với hơn 13 năm kinh nghiệm tư vấn đầu tư (từ năm 2009), tôi nhận ra rằng phải mất hơn 7 năm đầu tiên để thực sự hiểu rõ bản chất công việc này. Tư vấn đầu tư không đơn thuần là khuyến nghị khách hàng mua cổ phiếu nào, ở giá nào, hay bán khi nào. Quan trọng hơn, người tư vấn cần giúp khách hàng nhận diện rõ những yếu tố mấu chốt trước khi tham gia thị trường.

Thị trường chứng khoán thường bị hiểu hạn hẹp khi phần lớn nhà đầu tư mới chỉ tiếp cận thông qua cổ phiếu. Thực tế, thị trường rộng hơn thế nhiều, và người tham gia cần hiểu rõ 4 dạng đầu tư cơ bản nhưng rất quan trọng sau đây:

DẠNG THỨ 1: ĐẦU TƯ TIẾT KIỆM

Dạng đầu tư đầu tiên là đầu tư hưởng lãi suất cố định, tương tự như gửi tiết kiệm ngân hàng. Ở đây, bạn sẽ đầu tư vào một sản phẩm gọi là Trái phiếu. Về bản chất, trái phiếu là hình thức doanh nghiệp vay vốn từ nhà đầu tư, dùng tài sản của doanh nghiệp làm đảm bảo. Điểm khác biệt chính giữa các loại trái phiếu nằm ở tài sản đảm bảo, khả năng thanh khoản và mức lãi suất cam kết chi trả.

Trong quá trình tư vấn, tôi thường xác định rõ nhu cầu khách hàng bằng cách đặt câu hỏi. Nếu khách hàng mong muốn một sản phẩm đầu tư an toàn, có lãi suất ổn định định kỳ, mức lãi suất cao hơn lãi suất ngân hàng từ 1–5%, và vốn được đầu tư trong một kỳ hạn cố định (ví dụ 6 tháng, 1 năm, hoặc lâu hơn), thì trái phiếu là lựa chọn tối ưu.

DẠNG THỨ 2: ĐẦU TƯ TÍCH SẢN

• Thứ nhất, nguồn vốn dùng để tích sản phải xuất phát từ dòng tiền đều đặn (như tiền lương, thu nhập cho thuê bất động sản,...).

• Thứ hai, thời gian tích sản nên kéo dài tối thiểu từ 5–10 năm để tận dụng hiệu quả một chu kỳ đầu tư đủ lớn.

Ví dụ, nếu mỗi tháng bạn trích khoảng 5 triệu đồng từ thu nhập đều đặn để đầu tư vào các sản phẩm như Chứng chỉ quỹ (CCQ), danh mục đầu tư hoặc cổ phiếu đơn lẻ, với tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng trung bình khoảng 12% mỗi năm, thì sau:

• 5 năm, bạn sẽ tích lũy được 408.348.349 đồng.

• 10 năm, con số này sẽ tăng lên 1.150.193.447 đồng.

Khoản tích lũy này có thể sử dụng cho những mục tiêu dài hạn như chi phí giáo dục cho con cái, nguồn vốn để nghỉ hưu, hoặc tài chính để khởi nghiệp, đầu tư các dự án khác.

Với hai hình thức đầu tư tiết kiệm và đầu tư tích sản, bạn không cần quá chuyên sâu về đầu tư. Điều quan trọng là bạn nên lựa chọn các Công ty Chứng khoán uy tín tại Việt Nam và tìm kiếm những chuyên gia tư vấn đáng tin cậy để đồng hành cùng bạn trong quá trình đầu tư.

DẠNG THỨ 3: ĐẦU TƯ TÀI SẢN

Với hình thức này, bạn sẽ tiếp cận cổ phiếu như một loại tài sản tương tự như bất động sản, nghĩa là bạn đang mua chính doanh nghiệp thay vì giao dịch cổ phiếu ngắn hạn. Tương tự việc đầu tư đất, bạn cần lựa chọn thời điểm mua khi thị trường đang trong giai đoạn giảm mạnh, tránh mua vào lúc thị trường lên cao. Ngoài ra, bạn cũng phải chọn những doanh nghiệp đảm bảo các yếu tố như an toàn về tài chính, có mức định giá hấp dẫn, hoặc tiềm năng tăng trưởng cao trong tương lai.

Một yếu tố cực kỳ quan trọng nữa là nguồn vốn dành cho dạng đầu tư này phải là tiền mặt nhàn rỗi, có thể chấp nhận đầu tư dài hạn, tối thiểu từ 6 tháng cho đến nhiều năm để thực sự tận dụng được lợi thế từ sự tăng giá theo thời gian.

DẠNG THỨ 4: ĐẦU TƯ NGẮN HẠN (TRADING/ĐẦU CƠ)

Dạng đầu tư thứ tư là dạng cao cấp nhất, yêu cầu năng lực và kinh nghiệm thực chiến rất cao từ nhà đầu tư. Đây chính là hình thức giao dịch ngắn hạn (trading), hay còn gọi là đầu cơ. Tính chuyên nghiệp ở đây không phải thể hiện qua bằng cấp hay học vấn, mà là khả năng xây dựng một hệ thống giao dịch hiệu quả và nghiêm túc tuân thủ các nguyên tắc được thiết lập.

Để xây dựng được một hệ thống giao dịch hiệu quả, nhà đầu tư phải nắm vững kiến thức chuyên sâu, hiểu rõ bản chất của các công cụ phân tích và đặc thù thị trường mà mình tham gia (ví dụ thị trường Việt Nam sẽ khác thị trường Mỹ). Tiếp đó, nhà đầu tư cần tạo ra một hệ thống giao dịch hoàn chỉnh, sử dụng các công cụ back-test (kiểm tra lại hiệu quả trong quá khứ) để đánh giá mức độ hiệu quả và rủi ro của hệ thống, từ đó liên tục chỉnh sửa, hoàn thiện trước khi áp dụng thực tế trên thị trường với số vốn lớn.

Hai dạng đầu tư thứ ba (đầu tư tài sản) và thứ tư (đầu tư ngắn hạn/trading) yêu cầu nhà đầu tư phải có năng lực thực sự và phải trải qua quá trình học hỏi, tích lũy kinh nghiệm một cách nghiêm túc, bài bản trong thời gian dài—thường ít nhất từ 5 năm trở lên. Thời gian này chỉ có giá trị khi nhà đầu tư thật sự nghiên cứu, xây dựng kỹ năng, liên tục đúc kết và hoàn thiện năng lực đầu tư. Nếu không, việc tham gia thị trường 10-20 năm hay lâu hơn nữa cũng không có ý nghĩa gì, bởi đó chỉ là thời gian trải nghiệm mà thiếu đi quá trình học hỏi và cải tiến.

Trên thực tế, phần lớn nhà đầu tư mới lại bắt đầu ngay với dạng đầu tư thứ tư—đầu cơ ngắn hạn, vì mong muốn nhanh chóng nhân đôi, nhân ba số vốn ban đầu. Tuy nhiên, chỉ cần một vài biến động tiêu cực của thị trường, nhà đầu tư có thể nhanh chóng mất đi 20–30% vốn hoặc hơn thế nữa. Đa số mọi người khi gặp tình trạng này thường không rút ra được bài học kinh nghiệm, mà rơi vào tâm lý cố gắng “gỡ lại” những khoản lỗ trước đó. Kết quả là nhà đầu tư càng bị cuốn sâu vào vòng xoáy thua lỗ, sau đó chuyển sang dạng đầu tư thứ ba (đầu tư tài sản), giữ lại cổ phiếu trong hy vọng giá sẽ hồi phục. Điều này sẽ không quá nghiêm trọng nếu các cổ phiếu đang nắm giữ thực sự có nền tảng tốt, giá mua thấp, và tiềm năng tăng trưởng dài hạn cao. Tuy nhiên, đa phần nhà đầu tư đều không đáp ứng được các yếu tố này, dẫn đến tâm lý tiêu cực, bất an và cuối cùng phải bán ra với mức thua lỗ lớn.

CHÍNH VÌ VẬY, trong tư vấn đầu tư, việc đầu tiên tôi làm cho khách hàng là giúp họ nhận diện rõ các dạng đầu tư và xây dựng tư duy đúng trước khi hành động. Không có dạng đầu tư nào xấu hay tốt tuyệt đối, quan trọng nhất là lựa chọn hình thức đầu tư phù hợp với năng lực, mục tiêu, kế hoạch tài chính của mỗi cá nhân. Trên thực tế, nhiều khách hàng hoàn toàn có thể sử dụng kết hợp cả 4 dạng đầu tư này với kế hoạch phân bổ vốn hợp lý. Ví dụ, họ chuyển một phần vốn từ tiết kiệm ngân hàng sang trái phiếu để hưởng lãi suất tốt hơn; trích thu nhập đều đặn hàng tháng để tích sản dài hạn nhằm chuẩn bị tài chính cho tương lai; dành nguồn tiền mặt để đầu tư vào những doanh nghiệp chất lượng khi thị trường giảm sâu; và cuối cùng, sử dụng một khoản tiền nhỏ để giao dịch ngắn hạn, nhằm rèn luyện kỹ năng, tích lũy kinh nghiệm và hoàn thiện hệ thống giao dịch cá nhân trong tương lai.

CUỐI CÙNG, đầu tư thực sự không dễ dàng như nhiều người vẫn nghĩ, nhưng cũng sẽ trở nên đơn giản khi bạn trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và có kế hoạch phù hợp như tôi đã chia sẻ ở trên. Tôi luôn tâm đắc với một câu nói nổi tiếng của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett:

"Khi không biết làm gì, tốt nhất là đừng làm gì."

Thà bạn không kiếm được tiền nhưng giữ được vốn, còn hơn cố gắng theo đuổi những cơ hội chưa rõ ràng rồi đánh mất tất cả. Thực tế, thị trường luôn tồn tại rất nhiều cơ hội—dù trong giai đoạn tăng trưởng hay suy giảm. Vấn đề chỉ nằm ở chỗ bạn có đủ hiểu biết để nhận ra và đủ bản lĩnh để nắm bắt những cơ hội ấy hay không.

Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết này. Những điều tôi chia sẻ hoàn toàn không đến từ lý thuyết sách vở, mà được đúc kết từ hơn 13 năm trực tiếp đầu tư, tư vấn và trải nghiệm thực chiến trên thị trường Chứng khoán Việt Nam.

Dưới đây là bảng tổng hợp rõ ràng, dễ hiểu để bạn dễ dàng so sánh giữa 4 dạng đầu tư đã đề cập ở trên: